Güneydoğu Avrupa’da Demiryolu Altyapısı: Sürdürülebilir Ulaşım Vizyonu

Güneydoğu Avrupa’da Ulaşım Koridorlarının Güçlendirilmesi: Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya İşbirliğiyle Yeni Bir Dönem

Güneydoğu Avrupa, tarihsel ve coğrafi konumu itibarıyla Doğu ile Batı arasında köprü vazifesi gören, stratejik bir bölgedir. Bölgenin ekonomik ve siyasi istikrarı, ulaşım ağlarının etkinliği ve entegrasyonu ile doğrudan ilişkilidir. Bu bağlamda, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya arasındaki işbirliği, bölgesel kalkınma ve Avrupa Birliği (AB) entegrasyonu açısından büyük önem taşımaktadır. Bu üç ülke, sınır ötesi ulaşım altyapısı işbirliğini artırmak amacıyla bir Mutabakat Zaptı (MoU) imzalayarak, Kuzey-Güney koridorunu güçlendirme yolunda önemli bir adım atmıştır. Bu anlaşma, demiryolu, karayolu ve iç su yolu bağlantılarının modernizasyonunu ve birlikte çalışabilirliğini hızlandırmayı amaçlamaktadır. Bu makalede, söz konusu anlaşmanın detayları, hedefleri ve bölgeye sağlayacağı potansiyel faydalar, demiryolu sektörü perspektifinden değerlendirilecektir.

Karadeniz-Ege Koridor Platformu’nun (BACP) Kurulması: Bölgesel Entegrasyonun Yeni İvmesi

Bu işbirliğinin merkezinde, Karadeniz-Ege Koridor Platformu’nun (Black Sea-Aegean Corridor Platform – BACP) kurulması yer almaktadır. BACP, sınır ötesi ulaşım altyapısının geliştirilmesini ve modernizasyonunu yönetecek, proje planlaması ve uygulanmasını kolaylaştıracak bir bölgesel çerçeve olacaktır. Platformun temel amacı, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya’nın çabalarını uyumlu hale getirerek kesintisiz ve engelsiz bir lojistik akış sağlamaktır. Bu strateji, Avrupa Birliği fonlarının ve ulusal kaynakların ortaklaşa kullanılması, idari prosedürlerin basitleştirilmesi ve iklim değişikliği ile mücadele etmeyi hedefleyen çok fonksiyonlu altyapının hızlandırılması yoluyla gerçekleştirilecektir. BACP, aynı zamanda, Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı (TEN-T) kapsamında yer alan projelerin hayata geçirilmesinde de koordinasyonu sağlayacaktır. Bu sayede, bölgesel ticaretin artırılması, ulaşım sürelerinin kısaltılması ve sürdürülebilir bir ulaşım modelinin teşvik edilmesi hedeflenmektedir.

Stratejik Koridor Geliştirme ve Multimodal Bağlantılar: Demiryolu Ağının Geleceği

BACP kapsamında geliştirilecek olan Karadeniz-Ege Koridoru, Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı (TEN-T) içinde çok modlu bağlantılarla entegre edilmiş üç farklı eksen üzerinde yapılandırılacaktır. Bu eksenler; iç su yollarını, demiryollarını, karayollarını, limanları, havalimanlarını, çok modlu terminalleri, köprüleri ve kentsel merkezleri kapsamaktadır. Anlaşma, üç ülkeyi birbirine bağlayan üç kuzey-güney koridorunun modernizasyonunu resmileştirmektedir: Batı ekseni (Atina – Selanik – Promahonas – Sofya – Vidin/Calafat – Krayova – Bükreş), Orta eksen (Selanik/Dedeağaç – Ormenio – Svilengrad – Rusçuk – Giurgiu – Bükreş – Siret – Ungheni) ve Doğu ekseni (Dedeağaç – Ormenio – Svilengrad – Stara Zagora – Burgaz/Varna – Köstence). Bu koridorların modernizasyonu, birlikte çalışabilir demiryolu trafiği ve optimize edilmiş karayolu altyapısı için kritik öneme sahiptir. Özellikle, Avrupa Demiryolu Trafik Yönetim Sistemi (ERTMS) ve 740 metre uzunluğundaki yük trenlerinin kullanımı gibi modernizasyon çalışmaları, demiryolu taşımacılığının verimliliğini ve kapasitesini artıracaktır. Bu kapsamda, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) gibi ulusal demiryolu operatörlerinin de bu gelişmeleri yakından takip etmesi ve işbirliklerine dahil olması önemlidir.

Ekonomik ve Çevresel Faydalar: Sürdürülebilir Ulaşımın Yükselişi

BACP aracılığıyla, katılımcı ülkeler yolcu ve mal akışının sorunsuz bir şekilde ilerlemesini, bölgesel ticaretin canlanmasını ve ekonomik ve sosyal bağların güçlenmesini hedeflemektedir. Bu stratejik koridorun iyileştirilmesiyle, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya, bölgesel ve Avrupa pazarlarına erişimi artırmayı, ulaşım sürelerini kısaltmayı ve sürdürülebilir ulaşımı teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Sürdürülebilir ulaşım yaklaşımı, karbon emisyonlarını azaltmak ve daha çevreci altyapı geliştirilmesini teşvik etmek için kritik öneme sahiptir. Bu bağlamda, Avrupa Birliği’nin iklim hedefleriyle uyumlu projeler geliştirilecek, enerji verimliliği yüksek demiryolu sistemleri ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı teşvik edilecektir. Örneğin, hızlı tren hatlarında enerji geri kazanım sistemleri veya güneş enerjisiyle çalışan ray hatları gibi uygulamalar, demiryolu sektörünün çevresel ayak izini azaltmada önemli rol oynayacaktır.

Çift Kullanımlı Altyapı ve Dijital İnovasyon: Geleceğin Ulaşım Ekosistemi

BACP’nin önemli bir yönü, katı teknik ve operasyonel standartlara uygun olarak, sivil-askeri kullanıma yönelik sınır ötesi projelerin uygulanmasını içermektedir. Bu, iklim değişikliğine karşı dirençlilik ve askeri hareketlilik hedeflerini entegre etmeyi de kapsar. Ayrıca, Avrupa Demiryolu Trafik Yönetim Sistemi (ERTMS) kurulumu ve 740 metre uzunluğundaki yük trenlerinin kullanıma alınması gibi kritik projeler için birlikte çalışabilirlik ve standartların uyumlaştırılmasına büyük önem verilecektir. Ülkeler ayrıca, 5G altyapısı, dijital lojistik platformları ve gelişmiş trafik optimizasyon sistemleri gibi büyük ölçekli inovasyonları ve dijital çözümleri hayata geçirerek, son derece rekabetçi, bağlantılı ve güvenli bir bölgesel ulaşım ekosistemi oluşturmaya kararlıdır. Bu dijitalleşme süreci, demiryolu hatlarının daha verimli kullanılmasına, lojistik süreçlerin optimizasyonuna ve yolcu deneyiminin iyileştirilmesine katkı sağlayacaktır. Örneğin, akıllı ulaşım sistemleri (ITS) ve yapay zeka destekli trafik yönetimi, demiryolu ağının kapasitesini artırabilir ve operasyonel maliyetleri düşürebilir.

Sonuç: Bölgesel Ulaşımın Dönüşümü ve Gelecek Vizyonu

Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya arasındaki bu önemli işbirliği, Güneydoğu Avrupa’da ulaşım altyapısının modernizasyonu ve entegrasyonu için önemli bir dönüm noktasıdır. Karadeniz-Ege Koridor Platformu’nun (BACP) kurulması, bölgesel ticaretin canlanması, ulaşım sürelerinin kısaltılması ve sürdürülebilir ulaşımın teşvik edilmesi gibi önemli faydalar sağlayacaktır. Özellikle, demiryolu sektörünün bu süreçteki rolü büyüktür. Hızlı tren hatlarının geliştirilmesi, ERTMS gibi modern teknolojilerin kullanılması ve 740 metre uzunluğundaki yük trenlerinin işletmeye alınması, demiryolu taşımacılığını daha verimli ve rekabetçi hale getirecektir. Gelecekte, bu işbirliğinin, Avrupa’daki diğer demiryolu ağlarıyla entegrasyonu güçlendirmesi ve bölgesel ekonomik kalkınmayı desteklemesi beklenmektedir. Bu kapsamda, demiryolu sektörünün uluslararası standartlara uyumu, dijitalleşmeye adaptasyonu ve sürdürülebilir enerji kaynaklarına yönelmesi, gelecekteki başarının anahtarı olacaktır.